شهر تبریز، شهر اولین‌ها است به عنوان نمونه نخستین سازمان توسعه گردشگری شهرداری‌های کشور در این شهر مجوز گرفت و تأسیس شد. این سازمان در سال ۱۳۹۴ و هم‌زمان با انتخاب تبریز به عنوان پایتخت نمونه گردشگری اسلامی دنیا در سال ۲۰۱۸ میلادی، شکل گرفت تا بتواند گامی مثبت در جهت ارتقای گردشگری کشور بردارد.

نخستین هتل به سبک امروزی ایران نیز نخستین بار در تبریز دیده شد. میرزا اسحاق‌خان معزالدوله در سال ۱۲۸۲ هجری شمسی این هتل را در جوار پل قاری تأسیس کرد و آن را با عنوان مهمانخانه نظافت به همه معرفی کرد.

در اعلانی که در بیست و پنجم شعبان سال ۱۳۲۱ هجری قمری درباره مهمانخانه نظافت منتشر شد، چنین آمده است:

 مهمانخانه نظافت، نزدیک میدان مشق

اولاً مقصود از تأسیس این مهمانخانه استراحت عمومی است. برای اینکه وقتی به کسی یکساعت به ناهار مانده یا یک به شام مانده مهمان ناخوانده وارد می‌شود، در خانه هم خوراک به قدر کفایت درست نمی‌شود، لهذا معلوم است که برای صاحبخانه دلگیری خواهد شد، در این حالت می‌تواند فوراً از مهمانخانه شام و ناهار بخواهد.

دوم آنکه کسی می‌خواهد رفیقی، دوستی را مهمان کند، خانه بیرونی ندارد برای پذیرایی مهمان. در این حالت می‌تواند مهمانش را به مهمانخانه دعوت نماید.

سوم اینکه کسی از آقایان و محترمین مسافر تا به شهر تشریف می‌آورند یا باید در کاروانسرا منزل نمایند یا که خانه کرایه بکنند و اسباب هم یا باید خودشان بیاورند یا اینکه در آنجا بگیرند. در هر دو حالت اسباب اذیت و مخارج زیاد است؛ اما حالا به مجرد ورود به شهر، به مهمانخانه تشریف آورده، هر قدر اتاق لازم داشته باشند، مفروش مهیا با تمام اسباب خواهند دید. ناهار و شام و چای و قلیان همه چیز در منزلش مهیا خواهد بود.

چهارم اینکه آقایان تجار و اصناف هر قدر خوراک به حجره‌شان بخواهند داده خواهد شد و می‌توانند که ماهیانه قرار گذاشته هر روز ناهار معین را آدم مهمانخانه به حجره‌شان در وقت ناهار خواهد آورد و با ایشان به قرار مشتری دائمی رفتار خواهد شد.

پنجم اینکه اگر کسی از آقایان ماهیانه قرار گذاشته، هر چند مجموعه هر جور غذا که خودشان معین نمایند در شام و ناهار به منزلشان در وقت معین فرستاده خواهد شد و دقت تمام در همه مصالح شام و ناهار خواهد شد.

ششم اینکه اگر کسی مهمانی داشته باشد یک روز و دو روز از پیش خبر بدهند؛ هر چند مجموعه ناهار و شام بخواهند درست کرده فرستاده خواهد شد.

هفتم اینکه کمیتا در این مهمانخانه مواظب نظافت و تمیزی ظروف و اسباب خواهد شد که بالعموم ظروف و اسباب پاک و تمیز بشود.

هشتم هر جور خوراک ایرانی و فرنگی موجود خواهد شد. به موجب اعلان علی‌حده روز بروز اعلان خواهد شد.

نهم در ماه مبارک رمضان نیز افطار و سحور در مهمانخانه حاضر است. هر کس میل داشته باشد تشریف بیاورد.»شایان ذکر است نخستین رستوران ایران نیز کارش را در تبریز آغاز کرد. این رستوران بخشی از فضای مهمانخانه نظافت را به خود اختصاص داده بود.

نخستین سالن سینمای عمومی ایران در سال ۱۲۷۹ هجری شمسی و ۵ سال بعد از اختراع جهانی سینما در تبریز تأسیس شد. این سالن سینما با نام سینما سولی شناخته می‌شد.

گفتنی است نخستین سینمای خودرویی کشور نیز در تبریز ساخته شد.

یادآور می‌شود نخستین چاپخانه سربی با حروف فارسی و عربی در تبریز تأسیس شد. شاهزاده عباس‌میرزا این چاپخانه را در سال ۱۲۲۷ هجری شمسی تأسیس کرده است. تبریز شهری است که محمدعلی تربیت نخستین کتابخانه دولتی ایران را در آنجا پایه‌گذاری کرده است. این کتابخانه در سال ۱۳۰۰ در یکی از اتاق‌های دبیرستان محمدیه واقع در کوی حرم‌خانه و پشت استانداری فعلی پایه‌گذاری شد و در سال ۱۳۱۲ به میدان دانشسرا منتقل شد.

خاطرنشان می‌شود نسخه‌های خطی کتابخانه تربیت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به کتابخانه ملی تبریز منتقل شدند.